“Yetişkin Becerileri Araştırmasına katılan diğer OECD ülkeleri ile kıyaslandığında değerlendirme yapılan her üç alanda da (sözel beceriler, sayısal beceriler ve teknoloji zengin ortamda problem çözme becerileri) ortalamanın altında performans göstermişlerdir.”

TUSIAD’ın Bilgi Temelli Ekonomi İçin Yetişkin Becerilerini Geliştirme konulu toplantısında, OECD İstihdam Analizi ve Politikaları Bölümü Başkanı Mark KEESE OECD PIAAC 2016 “Beceriler Önemlidir: Yetişkin Becerileri” araştırmasının bulgularını paylaştı.

Öncelikle edinilen bulgular şu şekilde özetleniyor;

Türkiye’deki yetişkinler,

• Yetişkin Becerileri Araştırmasına katılan diğer OECD ülkeleri ile kıyaslandığında değerlendirme yapılan her üç alanda da (sözel beceriler, sayısal beceriler ve teknoloji zengin ortamda problem çözme becerileri) ortalamanın altında performans göstermişlerdir.
• Türkiye’deki 16-24 yaş grubu ortalaması ile OECD 16-24 yaş grubu ortalaması arasındaki sözel yeterlilik farkları diğer yaş gruplarına nazaran daha düşüktür.
• Türkiye’de eğitim düzeyi ile yeterlilikler arasındaki ilişki diğer katılımcı ülkelere nazaran oldukça düşük görünmektedir.
• Türkiye, katılımcı ülkeler arasında özellikle ileri yaştaki yetişkinlerde olmak üzere bilgi işleme becerilerinde cinsiyete dayalı farklılıkların en yüksek olduğu ülkelerden biridir.
• Türkiye’de yüksek beceri yeterlilikleri ve eğitim düzeyinin iş gücüne katılım durumu ile bağlantısı bulunmamaktadır. Ancak OECD ülkeleri arasında niteliklerin ücret getirilerinin en yüksek olduğu ülkelerden biri de Türkiye’dir.
• Bilgi işleme becerileri ile başkalarına karşı güven, kişinin siyasi süreçlerde etkin olduğuna dair inancı, sağlık gibi bazı sosyal sonuçlar arasındaki ilişki Türkiye’de diğer ülkelere nazaran oldukça zayıftır.

Kriterler ve araştırma ile ilgili genel bilgiler ektedir.*

Türkiye’deki yetişkinler sözel becerilerde 227 puan ile OECD ortalaması olan 268 puanın oldukça altında performans göstermişlerdir. Türkiye araştırmaya katılan ülkeler ve ekonomiler arasında sözel becerilerde sondan üçüncü sırada yer almıştır. Yalnızca Şili (220 puan) ve Cakarta (Endonezya) (200 puan) sözel yeterliliklerde Türkiye’nin altında performans göstermiştir.

Sözel ve sayısal becerilerde ortalamanın altındaki yeterlilikler Türkiye’deki yetişkinlerin görece düşük olan eğitim düzeylerini yansıtmaktadır. 55-65 yaş grubundaki yetişkinlerin yaklaşık %80’i ve 25-34 yaş grubundaki yetişkinlerin %50’den fazlası lise mezuniyetini tamamlamamıştır.

Türkiye’deki yetişkinlerin büyük bir kısmının sözel, sayısal ve teknoloji zengin ortamda problem çözme becerileri zayıftır.  

Sözel becerilerde sadece Düzey 1 veya altında performans gösteren yetişkinlerin oranı %45,7 gibi fazlayken (OECD ortalaması olan % 18, 9’un oldukça üstünde bir oran) sayısal becerilerde %50,2 olan Düzey 1 veya altında performans gösteren yetişkinlerin oranı da fazladır(OECD ortalaması olan %22,7’nin üstünde). Sözel yeterliliklerin 1. düzeyindeki yetişkinler aşina oldukları konularda kısa metinler okuyabilir ve soruda veya yönergede yer alan bilgiyle birebir aynı olan tek bir bilgiyi bu metinlerde bulabilirler. Sayısal yeterliliklerin 1. düzeyindeki yetişkinler yaygın kullanılan somut bağlamlarda temel matematiksel işlemleri gerçekleştirebilirler. Örneğin sayma, sıralama, temel aritmetik işlemleri yapma, basit yüzdeleri anlama gibi tek aşamalı işlemleri gerçekleştirebilirler.

Ek olarak, yetişkinlerin çoğunluğu teknoloji zengin ortamda problem çözme becerilerinde yeterlilik gösterememişler veya sadece temel yeterlilikleri gösterebilmişlerdir.

Türkiye’deki yetişkinlerin sadece %8 ‘i bu alanda en yüksek 2 düzeyde yeterlilik göstermiştir. Yetişkinlerin yaklaşık % 40’ının hiçbir bilgisayar deneyimi olmadığını bildirdiği veya BİT (Bilgi ve İletişim Teknolojileri) temel testinde başarısız olduğu göz önüne alındığında yetişkinlerin büyük bir kısmındaki temel BİT becerileri yoksunluğu bu alandaki zayıf performansın başlıca nedeni olabilir. 

Türkiye’deki yetişkinlerin %38’i (tüm katılımcı ülke/ekonomilerdeki ortalama %14,7) daha önce bilgisayar deneyimi olmadığını bildirmiş veya temel bilgisayar becerilerinden yoksunken, yetişkinlerin %34,6’sı teknoloji zengin ortamda problem çözme becerilerinde Düzey 1 veya altında yeterlilik göstermiştir. Bu oran OECD ortalamasının (%42,9) biraz altındadır fakat Türkiye’deki oldukça önemli sayıda yetişkin bilgisayar tabanlı değerlendirmeye katılamamış veya bilgisayar tabanlı değerlendirmeyi tercih etmemiştir (%17,7). Bilgisayar tabanlı değerlendirmeyi tercih etmeyenlerde OECD ortalaması %9,9’dur. Bu durum benzer yeterliliklere sahip yetişkinlerin olduğu diğer OECD ülkelerine nazaran Türkiye’de BİT becerileri sınırlı olan daha az sayıdaki yetişkinin bilgisayar tabanlı değerlendirmeye katıldığı anlamına gelmektedir. Düzey 1’deki yetişkinler e-posta yazılımı veya bir internet tarayıcısı gibi yaygın olarak bilinen ve aşina olunan teknoloji uygulamalarını kullanabilirler. Bu düzey problemleri çözmek için basit akıl yürütmeyi ve az sayıda aşamayı içerir, bu düzeyde az gezinim gerekmekte veya hiç gerekmemektedir.  

Türkiye’de erkekler kadınlardan değerlendirilen her üç alanda da daha yeterli gözükmektedir – ve cinsiyetler arasındaki bu fark, katılım sağlayan tüm ülke ve ekonomiler arasında en yüksek seviyededir.

Katılım sağlayan OECD ülkeleri arasında, kadın ve erkekler sözel beceriler alanında eşit performans gösterirken sayısal becerilerde erkeklerin daha yetkin olduğu gözlemlenmektedir. Türkiye’de iki alanda da erkekler kadınlardan daha iyi performans göstermiştir. Cinsiyetler arası fark sözel becerilerde 11 puan olurken Türkiye bu farkın 7 puandan yüksek olduğu Şili, Jakarta (Endonezya) ve Singapur gibi birkaç ülkeden/ekonomiden biri olmuştur. Sayısal becerilerde cinsiyetler arası fark 27 puana ulaşırken Türkiye katılım sağlayan ülkeler/ekonomiler arasında en büyük farka sahiptir. OECD içerisinde ortalama fark 12 puan kalmaktadır.

Kadınların göze çarpan düşük performansı, cinsiyete dayalı farklılığın özellikle Türkiye’de gözlemlendiğini gözler önüne sermektedir. Türkiye’deki ve OECD ülkelerindeki erkeklerin ortalama sayısal beceri sonuçları arasındaki fark 37 puandır. Kadınlar için bu fark 51 puana çıkmaktadır.

 Türkiye’de kadınların %47’si ve erkeklerin %29’u bilgisayarlarla herhangi bir tecrübeleri olmadığını ifade etmiş veya BİT temel testinde başarısız olmuştur. OECD ülkelerinde bu oran ortalama olarak kadınlarda %15 ve erkeklerde %14’tür.

Türkiye’de çalışanlar işte ve günlük yaşamda bilgi işleme becerilerini diğer ülkelerdeki çalışanlardan çok daha az kullanmaktadır.

Araştırma yetişkinlerin işte bilgi işleme becerileri ve çeşitli genel becerileri kullanma sıklığı hakkında bilgi toplamıştır. Türkiye’deki yetişkinlerin işte ve günlük yaşamda okuma, yazma, matematikle çalışma, problem çözme ve bilgisayar kullanım oranları diğer katılımcı OECD ülkelerine göre oldukça düşüktür. Fakat çalışanların sözel becerileri ve işlerinin sözel gereklilikleri arasındaki eşleşme diğer katılımcı OECD ülkelerinde gözlemlenene benzerdir. Türkiye’de çalışanların %13’ü işinin gerektirdiği sözel becerilerden daha yetkinken(becerisi fazla) çalışanların %2.5’i işlerinin gerektirdiği sözel becerilerden daha az yetkindir(becerisi az). OECD ülkeleri ortalamasında sözel becerilerde yetişkinlerin %11 inin becerisi fazla  %4 ünün ise becerisi azdır.

Türkiye’de ne eğitim düzeyi ne de sözel yeterlilikler istihdam piyasası ile ilişkilidir. Ancak, eğitimin ücretlere olan etkisinin, incelenen tüm ülkeler ve ekonomiler arasında en güçlü olduğu ülkelerden biri de Türkiye’dir. 

Katılım sağlayan çoğu ülkede/ekonomide, sözel, sayısal ve teknoloji zengin ortamlarda problem çözme konusunda daha yetkin olan yetişkinlerin istihdam piyasasına katılım sağlamaları ve istihdam edilmeleri daha muhtemeldir ve ortalama olarak daha az yetkin olan yetişkinlere göre işsiz kalmaları daha düşük ihtimaldir.

Türkiye’de ne eğitime katılım ne de yeterlilik istihdam durumu ile ilişkilendirilmiştir. Kriz önceki düzeyde bir artış olmasına rağmen, Türkiye’nin istihdam oranı OECD ortalamasının oldukça altında kalmaktadır. Bununla birlikte, Türkiye’de eğitime dönüş oranı yüksektir: okullaşma süresinde 1 standart sapma (yaklaşık 3.4 yıl) artışı ücretlerde %20’lik artış ile ilişkilidir.

Bilgi işleme becerilerindeki yeterlilik, ücretleri fazlasıyla etkilemektedir. Türkiye’de sözel becerilerde Düzey 4 veya 5’te değerlendirilen en iyi maaşlı çalışanlar (16 Dolar) Düzey 1 veya daha altında değerlendirilen en iyi maaşlı çalışanlardan (6 Dolar) saat başına 10 Dolar daha fazla kazanmaktadır.

Türkiye’nin 2023 dünyanın ilk 10 ekonomisine girme hedefini gerçekleştirebilmesi için Endüstri 4.0 gibi yeni trendleri yakalayabilmesi gerekiyor. Bunun içinde ileri teknolojide yetkin iş gücüne ihtiyacı var ki eğitim sistemi bugünkü yapısı ile bunu gerçekleştirmesi mümkün gözükmüyor. OECD raporu bunu net bir şekilde gösteriyor.

*http://www.ikg.gov.tr/Portals/0/T%C3%BCrkiye%20%E2%80%93%20%C3%9Clke%20Notu%20%E2%80%93%20Beceriler%20%C3%96nemlidir.pdf

Yetişkin Becerileri Araştırması OECD tarafından yürütülen Uluslararası Yetişkin Becerilerinin Ölçülmesi Programı’nın (PIAAC) bir ürünü olan Yetişkin Becerileri Araştırması, 3 temel bilgi işleme becerileri alanında yetişkinliklerin yeterliliklerine dair bir resim sunmaktadır. Sözel beceriler: yazılı metinleri anlama ve bu metinlere gereğine uygun bir şekilde cevap verme yeteneği Sayısal Beceriler: Sayısal ve matematiksel kavramları kullanma yeteneği Teknoloji Zengin Ortamda Problem Çözme Becerileri: Dijital ortamlarda bulunan, dönüştürülmüş ve iletilmiş bilgiye erişim, bilgiyi yorumlama ve analiz etme kapasitesidir. Yeterlilikler belirli düzeylere bölünerek 500 puan ölçeğinde tanımlanmıştır. Her düzey kişinin belirli bir puan düzeyinde ne yapabildiğini özetlemektedir. Sözel ve sayısal yeterlilikler için 6 düzey belirlenmiştir. (Düzey 1 den Düzey 5’e, 5 düzey ve ek olarak Düzey 1 altı). Teknoloji zengin ortamlarda problem çözme becerileri için ise 4 düzey tanımlanmıştır. (Düzey 1’den Düzey 3’e, 3 düzey ve ek olarak Düzey 1 altı ) Araştırma ayrıca cevaplayanların günlük hayatlarında ve iş yerlerinde becerilerini kullanımı, eğitimleri, dilsel ve sosyal geçmişleri, emek piyasasında yetişkin eğitim ve yetiştirme programlarına katılımları ve refahlarının diğer yönlerine ilişkin geniş çapta bir bilgi sağlamaktadır. Yetişkin Becerileri Araştırması Türkiye’de 1 Nisan 2014 ile 31 Mart 2015 tarihleri arasında uygulanmış 16-65 yaş aralığında ki 5227 yetişkin araştırmaya katılmıştır.